Yunanistan, bugün 13 Eyalet (Περιφέρεια-Periferia) ve 51 Vilâyet (Δıαμέρισμα-Diamerisma) den oluşmaktadır.
Yunanistan’da Eyalet Sistemi (Περιφέρειες-Periferies) son şeklini almazdan önce Yunanistan 51 Vilâyet’e ayrılıyordu.
Eyalet Sistemi; önce 1971 yılında albaylar cuntası tarafından Bölgesel İdareler (Περιφερειακαί Διοικήσεις -Periferiake Diikisis) adı altında kuruldu. Ancak iki yıl sonra İoannidis (Ιωαννίδης) tarafından yapılan darbe sonrası yürürlükten kaldırıldı. Cuntanın kurduğu bu sistemde yalnız 7 eyalet vardı, ancak hükümet tarafından atanan bu eyalet valileri otomatik olarak bakanlar kuruluna bakan yardımcısı (Υφυπουργός –İfipurgos) olarak katılıyorlardı. (Yunanistan’da1950’li yılların başlarına kadar daha eski bir eyalet sistemi olsa da konumuz dışındadır)
Bugünkü sınırlarıyla bu eyaletler, ikinci Andrea Papandreu hükümeti zamanında 1622/1986 sayılı Kanun’la « για την Περιφερειακή Ανάπτυξη και τον Δημοκρατικό Προγραμματισμό» (Bölgesel Kalkınma ve Demokratik Planlama) adıyla ve 51/87 sayılı Cumhur Başkanlığı Kararnamesi ile kurulmuştur. Özelliği (kurulma amacı) ise merkezi yönetime yardımcı olmaktı; yöneticileri ise yine hükümet tarafından atanıyordu. 90’lı yıllar sonlarında 2503/1997 ve 2647/1998 sayılı Kanun’larla yetkileri genişletilmiş olsa da, tüm yetkiler hükümetçe atanan Genel Vali’nin (Γενικός Γραμματέας-Genel Sekreter) yetkisinde toplandığından yine de merkezi hükümete bağımlı kalıyordu. Eyaletlerin bugünkü şeklini alması ise 2011 yılında yürürlüğe giren 3852/2010 sayılı Καλλικράτης (Kalikratis) Kanunu yahut Πρόγραμμα Kαλλικράτη (Kallikratis Programı) ile olmuştur. Kallikratis Kanunu ile Eyaletler; tam idari özerkliğe, mali özerkliğe, Eyalet Meclisi’ne, seçimle gelen kurum ve kuruluşlara (αιρετά οργανα-ereta organa) ve iptal olunmuş olan eski vilâyetlerin yetkilerine sahip olmuşlardır.
Eyaletler; bir Genel Vali (Περιφερειάρχης-Periferiarhis), Genel Vali yardımcıları (Αντιπεριφερειάρχης-Antıperiferiarhis), Eyalet Meclisi (Περιφερειακό Συμβούλιο-Periferiako Simvulio), Mali Kurul (Οικονομική Επιτροπή-İkonomiki Epitropi) ve Yürütme Kurulu’ ( Εκτελεστική Επιτροπή-Ektelestiki Epitropi) ndan oluşur. Genel Vali yardımcıları Genel Vali’nin kararıyla en az her eyalete bağlı vilâyet sayısı kadar ve ancak 6 (altı) adete kadar arttırılabilinir. Doğu Makedonya-Trakya, Kuzey Ege, Güney Ege,Tesalya ve İyonya Adaları Eyaletler’inde Genel Vali yardımcıları bağlı vilâyet sayısı kadardır.
Eyalet Meclisi’inin yetkileri
Kesin kararla eyeletin başka bir kuruluna verilen yetkilerin kullanılması ve yine meclis tarafından bir komisyona havale edilenlerin dışında tüm yetkiler Eyalet Meclisi tarafından kullanılır. Özetle, Eyalet Meclisi özellikle aşağıdaki konular hakkında yetkilidir :
1) Eyaletin Επιχειρησιακού Programı’nın onayı ve yürütülmesi,
2) İlgili kanunda belirtilen kalkınma Programları’nın onayı ve yürütülmesii,
3)Eyalet’in bütçesini onaylamak ve denetimini yapmak,
4)Her türlü vergi, katkı, bağış, iane ve aidat (Εισφορά-isfora) konulması, hakkın verilmesi
5) Taşınmazların istimlâki,
6) Taşınmazların satılmasıı (Εκποίηση-Εkpiisi), değiş-tokuşu , bağışlanması ve aynî hakların kurulması,
7)Taşınır ve taşınmazların satın alınması, kullanımının devredilmesi, kiralama ve kiraya veilrmesi. (Bu madde 4071 /2012 sayılı kanunun 21. Maddesince kaldırılmıştır.)
8) Borç alma (Kredi) anlaşması yapması,
9)Eyalet Meclisi’nin Çalışma Kurallar’ının onayı, Mali Kurul’un Çalışma Kuralları’nın onayı ve 164. Maddede gösterilen Kurullar’ın onayı ve Eyalet’in Teşkilatlarının hizmet ve görevlerinin onayı,
10) Eyaletin organik mevkilerindeki boşalan yerlere atamalar yapılması,
11) İcra edilmekte olan projelerin ve tedarik programlarının onayı,
12) İlgili kanun maddesi gereğince Eyalet Meclisi’nin yetkilerinin devredilmesi
için Kurullar kurulması.
Kallikratis Kanunu veya Kallikratis Programı’ndan sonra eyaletlere bağlanan vilâyetler (Diamerismata – Διαμερίσματα)
Doğu Makedonya Trakya Eyaleti
Rodop
Evros (Meriç)
İskeçe
Kavala
Drama.
Orta Makedonya Eyaleti
Selânik
İmathias (Veria-Karafere)
Kılkış
Pellis (Edesa)
Pierias (Katerin)
Serez
Halkidiki
Batı Makedonya Eyaleti
Grebena
Kastorya (Kesriye)
Kozani (Kozana)
Florina
İpiros (Epir) Eyaleti
Arta (Narda)
Thesprotia (İgumeniça)
Yanya
Preveze
Thessalya Eyaleti
Kardiça
Larisa
Magnisia (Volos-Golos)
Trikala (Tırhala)
İyonya Adaları Eyaleti
Zakinthos (Cante)
Kerkira (Korfu)
Kefalonya
Lefkada
Batı Yunanistan Eyaleti
Etoloakarnanias (Agrinio)
Ahaiyas(Patra)
İlias (Pirgos)
Orta Yunanistan Eyaleti
Viotias (Livadia)
Evias (Halkidiki-Eğriboz Adası)
Evritanias (Karpenisi)
Fthiotidas (Lamia)
Fokidas (Amfisa)
Attika Eyaleti
Kuzey Atina
Batı Atina
Orta Atina
Güney Atina
Doğu Attika
Batı Attika
Attika Pire
Attika Adalar
Peloponez Eyaleti
Argolidos (Navplio-Anabolu)
Arkadias (Tripoli)
Korintos (Gürdüs)
Lakonia (Sparta)
Messinia (Kalamata)
Kuzey Ege Eyaleti
Lesvos (Midilli)
Samos (Sisam)
Hios (Sakız Adası)
Güney Ege Eyaleti
Sikladlar
Oniki Adalar
Girit Eyaleti
İraklio (Kandiye)
Lasithi
Rethimnos (Resmo)
Hanya
Eyaletler Eyalet Merkezi En büyük belediye Yüz ölçümü
D. Makedonya Trakya Gümülcine (Komotini) Dedeağaç 14.157 km2
Orta Makedonya Selânik (Thessaloniki) Selânik 18.811 km2
Batı Makedonya Kozana (Kozani) Kozana 9.451 km2
Epir (İpiros) Yanya Yanya 9.203 km2
Thessalya Larissa (Yenişehir) Larisa 14.037 km2
İyonya Adaları Korfu (Kerkira) Korfu 2.307 km2
Batı Yunanistan Patra Patra 11.350 km2
Orta Yunanistan Halkida Halkida 15.549 km2
Attika Atina Atina 3.808 km2
Peloponez (Mora) Tripoli (Tripoliça) Kalamata 15.490 km2
Kuzey Ege Midilli Midilli 3.836 km2
Güney Ege Rodos Rodos 5.286 km2
Girit Kandiye (İraklio) Kandiye 8.336 km2
1) Periferia denilince Yunanca’da ilk önce anlam olarak çevre (bir şeyin çevresi) sözcüğü akla geliyorsa da, siyasi literatürde Türkçe’deki eyalet sözcüğü karşılığı olan bölge, kısım kavramlarını karşılamaktadır. Her ne kadar ‘bölge’ sözcüğü kullanılması daha doğru olsa da biz de burada Türkçe’de yerleşik olduğu şekliyle Eyalet sözcüğünü kullanacağız.
(2) Diamerisma denilince ise önce apartman dairesi akla gelse de, yine siyasi literatürdeki il, vilâyet anlamına kullanacağız.
(3) Rodop İli’ne bağlı Bekirli (Pelekiti) köyü nüfusu 2011 yılında yapılan son Genel Nüfus Sayımı’nda Arabacıköy (Amaksades) köyü ile beraber sayıldığından iki köyün nüfusları birlikte verilmiştir. Aynı durum İskeçe (Ksanthi) İli’ne bağlı Kireççiler (Hrisa) köyünün de nüfusu İskeçe (Ksanthi) şehrinin nüfusu ile birlikte verilmiştir. Ayrıca İskeçe ilinin Ova belediyesi olan Topiros Belediyesi’ne bağlı olan Göynüklü (İliopetra) ve Gencerli (Kentiti) köyleri zaten arazi olarak da çoktan beri birleşik durumdaydılar. Bu iki köy İliokentima (Ηλιοκέντιμα) adı altında birleştirilerek nüfus sayıları birlikte verilmektedir.
Comentários